Interview met Thierry Choffat, voorzitter van de Vosges Napoléoliennes
Ter gelegenheid van de tweehonderdste verjaardag van de dood van Napoleon hebben wij Thierry Choffat, docent aan de Universiteit van Lotharingen en voorzitter van de vereniging Vosges Napoléoliennes, enkele vragen gesteld.
Kunt u zich voorstellen en het doel van de vereniging Vosges Napoléoliennes uitleggen?
Beroepsmatig ben ik docent aan de Universiteit van Lotharingen. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, ben ik geen geschiedenisleraar, maar leraar rechten en politieke wetenschappen.
De vereniging “Vosges Napoléoniennes” werd in 2001 opgericht door Roger Veyer. Het hoofddoel is om de geschiedenis van Napoleon beter bekend en gewaardeerd te maken, ruwweg vanaf de Revolutie tot 1870, omdat we ook het Tweede Keizerrijk meerekenen. Onze acties zijn zeer divers, conferenties, reizen, tentoonstellingen, kampementen, reconstructies, ceremonies… We hebben een prachtige bibliotheek die voor iedereen toegankelijk is en een goed ingerichte zaal met Napoleontische gravures en schilderijen. Wij hameren vooral op gezelligheid. Het gaat erom onze passie te delen, jongeren in een goede sfeer te interesseren voor geschiedenis. We hebben 900 leden, voornamelijk, maar niet alleen, in Lotharingen. De belangen zijn allemaal heel verschillend. Voor sommigen is het civiele werk van Napoleon dat hen interesseert. Voor anderen is dit militaire strategie, het reizen naar sites, kunst, beeldjes, kostuums en uniformen, wapens, filatelie, numismatiek, het verzamelen van voorwerpen of gravures…
Hoe ben je persoonlijk gepassioneerd geraakt door Napoleon?
Ik ben al gepassioneerd door Napoleon sinds ik jong was, laten we zeggen rond mijn 10e. Het was vooral het civiele werk van het Consulaat en het Rijk dat indruk op me maakte. Maar ook het burgerlijk wetboek, het kadaster, het wetboek van strafrecht, de germinale franc, de Bank van Frankrijk… Ik was vooral verbaasd te zien dat de keizerlijke creaties niet alleen talrijk zijn, maar dat ze bovendien in korte tijd tot stand kwamen (15 jaar is een korte tijd in de geschiedenis van Frankrijk). Daarbovenop bestaan veel ervan twee eeuwen later nog steeds. Daarna ging ik me verdiepen, las veel, schreef, en raakte gepassioneerd door de Napoleon-man, het Tweede Keizerrijk, en de hardnekkigheid van de Bonapartistische stroming in het Franse politieke leven.
Indien u een must-see excursie zou moeten aanbevelen aan een geschiedenisliefhebber van het Eerste Rijk, welke zou deze zijn?
Er zijn zoveel uitstapjes te doen! Met de Vosges Napoléoliennes zijn we, denk ik, naar bijna alle slag- en campagneplaatsen geweest: Arcole, Rivoli, Marengo, Austerlitz, Jena, Essling, Wagram, Friedland, Eylau, La Mosckova, La Bérézina, Danzig, Bautzen, Waterloo, Ajaccio… Enkel het eiland Sint Helena en Egypte hebben we nog niet bezocht.
Persoonlijk raad ik de Berezina aan, momenteel in Wit-Rusland. Het is altijd ontroerend om naar de plaats te gaan waar de bruggen werden gebouwd. De site is niet veel veranderd. Laten we niet vergeten dat, in tegenstelling tot wat vaak wordt gezegd, dit een Franse overwinning is. En wat een prestatie was het!
Wanneer wij een reis organiseren, maken wij van de gelegenheid gebruik om de context van de campagne, de redenen en krachtsverhoudingen in herinnering te brengen. We leggen de veldslagen uit, observeren de plaatsen, volgen de route van de legers. We lokaliseren ook de overgebleven herinneringen, gedenkplaten, huizen, graven, monumenten…
Hoe gaat u de tweehonderdste verjaardag van Napoleons dood herdenken?
Er waren grote ceremonies gepland met een parade in Parijs op 2 mei, feestelijkheden en animaties in Parijs… Door de situatie rond het coronavirus zal het aantal evenementen waarschijnlijk jammer genoeg afnemen.
Dus we zullen zien wat we nog gaan kunnen doen.
De Vosges Napoléoniennes waren ook van plan meer lokale evenementen te organiseren. De belangrijkste activiteit was het opvoeren van drie dagen festiviteiten in het dorp Sainte Hélène in de Vogezen, waar we in 2015 al, slechts twee eeuwen later, de landing van Napoleon op het “echte eiland Sainte-Hélène” hadden herdacht. We hadden gepland om wedstrijden voor kinderen te organiseren, de sfeer en de dood van Napoleon te reconstrueren, tentoonstellingen te organiseren, conferenties, een plechtige mis, een grote parade… Opnieuw dwingt Covid ons dit evenement uit te stellen tot 2022. Maar wij zullen symbolische acties handhaven op 5 mei: een kranslegging, een ceremonie en waarschijnlijk een conferentie in Nancy of Sint-Helena.
Wat blijft er over van Napoleon in onze huidige samenleving?
Alles! Zoals Napoleon zelf zei, wat van zijn bewind zal overblijven zijn niet zijn 40 overwinningen, maar zijn burgerlijk werk. En twee eeuwen later moeten we toegeven dat we in een Napoleontische maatschappij leven. Veel van onze administratieve, financiële en juridische instellingen zijn te danken aan Napoleon. We zouden een lijst kunnen opstellen, maar nog zal deze onvolledig zijn: de Rekenkamer, de Raad van State, het Burgerlijk Wetboek, het Wetboek van Strafrecht, het kadaster, de middelbare school, het baccalaureaat, de universiteit, de nummering van straten, de afschaffing van de slavenhandel en de lijfeigenschap, de prefecten en subprefecten, het Legioen van Eer en de Academische Palmen, de Parijse brandweer, de arbeidsrechtbanken (prud’hommes), de orde van advocaten, het concordaat, de kamers van koophandel…
Met zulke verwezenlijkingen is het moeilijk in te zien waarom de tweehonderdste verjaardag van zijn dood niet waardig gevierd zou moeten worden. Vooral omdat Napoleon de favoriete historische figuur van de Fransen blijft… en van anderen. In Polen, Rusland en België is hij nog populairder dan in Frankrijk. Men heeft berekend dat er sinds zijn dood elke dag twee boeken over hem verschijnen. De boeken, programma’s en tijdschriften die over hem spreken zijn vaak echt succesvol. Tenslotte blijft hij een voorbeeld, een referentie voor velen. Hedendaagse staatslieden zouden er goed aan doen zich door Bonaparte te laten inspireren! Zelfs voor jonge kinderen is hij een voorbeeld: een jonge Corsicaanse immigrant die de top van de staat bereikt. Het is de illustratie van meritocratie, van gelijkheid.
Wij raden u aan de website van de vereniging Vosges Napoléoliennes te bezoeken: http://www.vosgesnapoleoniennes.eu/